Şirketler, kurumlar, kuruluşlar yönetimsel faaliyetlerindeki süreçler için aksiyon alırken ilgili durum-durumların gerçekleşmesi yönünde ilişkiler bütününü çeşitli yönleriyle ele almaktadır.
Deterministik* modellerden yana kullanılan bu tercih durumu şirketlerin ilgili süreç ve alt süreçleri adına gerçekçi adım atılması konusunda önem arz etmektedir.
*Kesinlik içeren (belirsizlik barındırmayan) matematiksel modeller Deterministik Model olarak ifade edilmektedir.
Günümüzde hizmet sağlayıcılığı dışında somut bir sağlayıcılık faaliyeti gerçekleştiren işletmeler rekabet şartlarına dayanabilmek ve hayatlarını devam ettirebilmek için genel manada talep edicilerin beklentilerini karşılayabilmek adına farklı çözümlemelere ve gelişimlere yönelmişlerdir.
Bunların başında;
- Hammadde Yönetimi
- Stok – Envanter Yönetimi
- Tedarik Yönetimi (EK: Tedarik Zinciri Yönetimi)
- Lojistik Yönetimi
Bu yönetimsel süreçleri kısaca ele alacak olursak;
Makalede Neler Var ?
Yönetim Süreçleri
Baz aldığımız ve analizi üzerinde duracağımız Stok – Envanter yönetiminde süreci etkileyen bazı etkileşimli yönetimsel faaliyetler bulunmaktadır.
Bunlar üst açıklamada belirtildiği gibi sırasıyla kısaca ifade edilecek olursa;
Hammadde (Ham madde – TDK ); endüstride bir ürün ya da yapının elde edilmesinde kullanılan gerekli bileşenlerin işlenip elde edilmesinden önceki madde durumudur.
Hammaddenin; kontrolü, takibi ve depolama süreçlerinin yönetimi ise Hammadde Yönetimi olarak adlandırılmaktadır.
Stok (Inventory); şirketlerin-firmaların kullanılması ya da ticari işlem görmesi adına dolaylı ya da dolaysız olmak üzere elinde bulundurduğu hammadde, yarı mamul*, mamul* ya da varlıklardır*.
*Yarı Mamul : Yarı işlenmiş ürün.
*Mamul : İşlenmiş ürün.
*Varlıklar : Şirketlerin-Firmaların maddi değere dönüştürülebilen sahip olduğu değerler.
Stokların; kontrolü, takibi ve depolama süreçlerinin yönetimi ise Stok Yönetimi olarak adlandırılmaktadır.
Tedarik Yönetimi (Supply Managment); Hammaddelerin ürünlere, ürün hizmetlerine ya da hizmetlere dönüştürülerek son kullanıcılara doğru fiyat, doğru faaliyet ve doğru zaman kriterlerini baz alarak ulaştırılmasını hedefleyen entegre yönetim sistematiğidir. (EK Açıklama)
Lojistik (Logistic); hammadde, ürün, hizmet ve personel gibi kaynakların ihtiyaç duyulan yerde ve ihtiyaç duyulan zamanda sağlanmasını-temin edilmesini gerçekleştiren yapı olarak ifadelendirilmektedir.
Bu yapının organizasyonel yönetimi ise Lojistik Yönetimi olarak adlandırılmaktadır.
Stok - Envanter Yönetim Faaliyetleri
Stok – Envanter; şirketler içerisindeki tedarik zinciri yapısında tüm süreçlerin ortak yapı taşıdır.
Gerçekleşen tüm faaliyetlerin amacı şirketin canlılığını korumak ve bunu da temel yapı taşı olan stok – envanter ile sağlamaktır.
Uygulanmaya çalışılan bu organizasyonel süreç stok – envanter takibinin sağlıklı yönetilmesi adına birtakım ek yönetimsel takipleri gerektirmektedir.
Tasarım Yönetimi
Stok – Envanter akışına yönelik nasıl bir politika izleneceğini belirleyen yönetim adımıdır.
Burada arz-talep ve minimum maliyet-gider değerleri aranmaktadır.
Planlama Yönetimi
Stok – Envanter akışına yönelik nasıl ve ne zaman gibi soruların karşılığında gerçekleşecek faaliyetlerin ardışık sıralanmasını belirleyen yönetim adımıdır.
Burada her faaliyet adımı zaman ve mekan değerleri baz alınarak ardışık sıralanmaktadır.
Kontrol Yönetimi
Stok – Envanter akışının faaliyetlere yönelik yeterliğini, depolanma düzenini ve lojistik akışı içeren faaliyetleri belirleyen yönetim adımıdır.
Bu yönetim adımında sağlıklı faaliyet gerçekleştirilmesi adına birtakım genelleşmiş analiz modelleri bulunmaktadır.
ABC Analizi
ABC Analizi; kurum-kuruluş-şirketlerin ne kadar stok tutacağını belirlemek amacıyla,
stokları-envanterleri orantısal gruplara ayırarak gerçekleştirdikleri inceleme süreci olarak ifade edilmektedir.
Bu analiz işlemi ile şirketler çeşitli çıkarımlarda bulunarak envanter kapasitelerini geliştirmektedir.
ABC Analizi genel olarak;
- A Grubu Stoklar-Envanterler: Üst seviyede-Yoğun kontrol gerektiren en fazla öneme sahip
stoklar-envanterler grubu olarak ifade edilmektedir. - B Grubu Stoklar-Envanterler: Orta seviyede kontrol gerektiren ve daha az öneme sahip
stoklar-envanterler grubu olarak ifade edilmektedir. - C Grubu Stoklar-Envanterler: Basit seviyede kontrol gerektiren ve düşük öneme sahip stoklar-envanterler grubu olarak ifade edilmektedir.
- A Grubu; Stok-Envanter miktarlarının %20’sini, toplam değerin %80’ini,
- B Grubu; Stok-Envanter miktarlarının %30’unu, toplam değerin %15’ini,
- C Grubu; Stok-Envanter miktarlarının %50’sini, toplam değerin %5’lik payını oluşturur.
Devir Hızı Analizi - Stok Devir Hızı - Ortalama Stokta Kalma Süresi
Stok Devir Hızı; firmanın bir yıl içerisinde stoklarını kaç kez yenilediğini gösteren değer olarak ifade edilmektedir.
Stok Devir Hızı = (Satılan Stok Miktarı / (Başlangıç Stok Miktarı + Son Stok Miktarı) / 2
Stok Devir Hızı; gün bazlı bir değer vermektedir.
İlgili stokların ortalama kaç günde elden çıktığına karşılık gelmektedir.
Ortalama Stokta Kalma Süresi; firmanın bir ürünün yıl içerisinde stoklarda ne kadar kaldığını gösteren değer olarak ifade edilmektedir.
Ortalama Stokta Kalma Süresi = 360 / Stok Devir Hızı
Yaşlanma Analizi - Stok Yaşlandırma Analizi
Stok Yaşlandırma Analizi; alınan stokların, üretilen ürünlerin firma içinde geçirdiği gün sayısı olarak ifade edilmektedir.
Buradaki yaşlandırma başlangıç günü sektör ve dinamiklere göre değişmektedir.
Kimi firmalar aldıkları stokları depo giriş tarihinden itibaren, kimileri ise vadeli aldıkları stokları vade dolum tarihi sonrasında yaşlandırmaya başlatmaktadır.
Bunun yanı sıra üretim faaliyeti gerçekleştiren firmalarda ise ürün üretildiği günden itibaren ürün yaşı baz alınmaktadır.
Örneğin; 15.01.2021 girişli stok 10 gün vadeli olarak alınır ise 26.01.2021 tarihinde yaşlanmışa düşecektir.
İlgili tarihe kadar stok vadesinde olacağı için burada Kalan Vade Kontrolü çalıştırılmaktadır.
Stok - Envanter Takip Programları
Yabancı kaynaklı yazılımlara örnek olarak;
1- Oracle NetSuite
2- Rackbeat
3- SAP
4- Infor
5- Sellercloud
6- e2Open
7- Canias
Yerli yazılımlara örnek olarak;
1- Logo
2- Mikro
3- Paraşüt
4- Zirve
5- Nebim
6- AssetPlus
Stok - Envanter Raporlanması
Görselleştirme işlemlerini, Microsoft’un yeni nesil İş Zekası ve Raporlama aracı Power BI desteği gerçekleştireceğiz.
Öncelikle rapor genelinde kullanılacak olan genel filtreleri belirleyelim.
Bir Stok Analiz raporu üzerinde olmazsa olmazları ele alarak başlayalım;
Genel Stok Takip rapor filtreleri olarak:
Rapor Döviz Tipi
Rapor KDV Durum Tipi
Stok Döviz Tipi
Ürün Menşei
Stok Kullanım Durumu
Depo
Stok Ana Grubu
Stok Alt Grup
Stok Markası
Stok
Stok Yaşlanma Değer Aralığı
Gelecek Tarihteki Stok Yaşlanması
Genel Stok Takip raporu değerleri olarak:
Toplam Eldeki Stok Miktarı
Toplam Stok Desisi
Toplam Eldeki Stok Tutarı
Genel Yaşlanmış Stok Tutarı
Genel Yaşlanma Oranı
Genel Rapor Etiketi
Stok; Ana ve Alt Analiz gösterimleri baz alınarak:
Genel Stok Takip raporu tabloları:
Vade Grup Detay Listesi;
Ana Grup Detay Listesi;
Alt Grup Detay Listesi;
Marka Detay Listesi;
Stok Detay Listesi;
Gerçekleştirilen görsel düzenlemeleri için;
kaynaklarından faydalanabilirsiniz.
Oluşturmuş olduğumuz görselleri rapor genelinde düzenleyecek olursak;
şeklinde bir takip raporu kurgulamış oluruz.
Rapor sayıları, düzenleri ve parametreleri farklı formatlarda ve farklı sayılarda oluşturulabilir.
Fakat firmaların temel iş hedefi ve varlık sürdürme politikaları gereği yalın bir o kadarda kolay takip edilebilir seviyede olmalıdır.
Buradaki detaylandırma tamamen ilgili şirket-kurum-kuruluşun faaliyet yapısına yönelik olmalıdır.
Genel ve yüzeysel olmakla beraber Stok ve Envanter Yönetimi-Takibi faaliyetlerini
özetlemeye – ele almaya çalıştım.
Gelecek yazılarda görüşmek üzere.
İyi çalışmalar…
